Ontdek of jij kleurenblind bent met onze test
Er bestaan verschillende tests om te ontdekken of je kleurenblind bent, waarvan de Ishihara-test een van de bekendste en meest gebruikte tests is. De Ishihara-test werkt als volgt: hieronder zie je vier gekleurde bollen die weer bestaan uit kleine, gekleurde bolletjes. Bekijk de bollen en schrijf op welk getal je ziet. Als je niet kleurenblind bent, dan herken je een getal. Mensen met kleurenblindheid zien een ander getal of helemaal geen getal.
De antwoorden staan vlak onder de afbeeldingen.
Wat is kleurenblindheid?
Als je kleurenblind bent, dan kun je bepaalde kleuren niet of niet goed van elkaar onderscheiden. Het is dus niet zo dat iemand met kleurenblindheid helemaal geen kleuren kan zien. De term ‘kleurenblindheid’ klopt dus eigenlijk niet en daarom wordt ook wel de term ‘kleurenzienstoornis’ gebruikt. De medische term voor kleurenblindheid is daltonisme.
Mensen met kleurenblindheid kunnen vaak niet goed onderscheid maken tussen rood en groen. Het komt minder vaak voor dat mensen de kleuren geel en blauw niet goed kunnen onderscheiden. Daltonisme komt het vaakst voor bij mannen. Ongeveer 8% van de mannen is kleurenblind, terwijl dat bij vrouwen maar 0,5% is. Meestal worden mensen met kleurenblindheid geboren, maar het kan ook pas op latere leeftijd ontstaan.
Wat is de oorzaak van kleurenblindheid?
Bijna altijd wordt daltonisme veroorzaakt door een probleem met één van de kegeltjes in het netvlies. Dat zit zo: in het netvlies zitten lichtgevoelige cellen die we staafjes en kegeltjes noemen. Staafjes zorgen ervoor dat je in het donker kunt zien, kegeltjes zorgen ervoor dat je kleuren en details kunt zien. Er zijn drie soorten kegeltjes die elk reageren op een andere kleur, namelijk rood, groen en blauw. Als alle kegeltjes goed werken en met elkaar samenwerken, kun je alle kleuren zien. Als er één of meerdere kegeltjes niet of minder goed werken, ontstaan er problemen met het zien van kleuren.
Soms ligt de oorzaak van daltonisme niet bij de kegeltjes, maar in de hersenen.
Welke soorten kleurenblindheid bestaan er?
We maken onderscheid tussen verschillende soorten kleurenblindheid. Allereerst kun je een onderscheid maken tussen aangeboren kleurenblindheid en kleurenblindheid die pas op latere leeftijd ontstaat.
Aangeboren kleurenblindheid
De meeste mensen met daltonisme worden ermee geboren. Bij aangeboren kleurenblindheid maken we onderscheid tussen de volgende soorten:
-
Anomale trichromatopsie. In dit geval werken alle kegeltjes, maar één kegeltje functioneert iets minder goed. Je kunt dan wel alle kleuren zien, maar je kunt ze minder goed van elkaar onderscheiden. Dit noemen we ook wel kleurenzwakte.
-
Dichromatopsie. In dit geval werken maar twee van de drie kegeltjes. Als de rode of de groene kegeltjes niet functioneren, dan kun je de kleuren rood en groen niet goed van elkaar onderscheiden. We spreken dan ook wel van rood-groen kleurenblindheid. Deze vorm van daltonisme komt het vaakst voor. Als de blauwe kegeltjes niet functioneren, dan kun je de kleuren geel en blauw niet goed van elkaar onderscheiden. We spreken dan ook wel van geel-blauw kleurenblindheid. Dit komt veel minder vaak voor dan rood-groen kleurenblindheid.
-
Monochromatopsie. In dit geval werkt maar één van de drie kegeltjes. Deze vorm van kleurenblindheid is zeldzaam. Mensen met monochromatopsie kunnen niet goed zien en vaak zijn ze lichtschuw. Dat houdt in dat de bijna geen licht kunnen verdragen. Dit kan zelfs pijnlijk zijn.
-
Achromatopsie. In dit geval functioneren alle kegeltjes niet, waardoor je helemaal geen kleuren kan zien. Je ziet dan alleen maar grijstinten. Als je achromatopsie hebt, dan ben je dus echt kleurenblind. Mensen met achromatopsie kunnen overdag niet goed zien en zijn vaak ook lichtschuw. Achromatopsie is extreem zeldzaam en komt gelukkig bijna niet voor.
Kleurenblindheid op latere leeftijd
Daltonisme kan ook pas op latere leeftijd ontstaan. In de meeste gevallen gaat het dan om blauw-geel kleurenblindheid. Dit komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Daltonisme op latere leeftijd kan veroorzaakt worden door:
-
Afwijkingen aan de oogzenuw, bijvoorbeeld neuritis optica.
-
Erfelijke aandoeningen aan het netvlies, bijvoorbeeld kegeldystrofie.
-
Het gebruik van bepaalde medicijnen.
Is kleurenblindheid erfelijk?
Ja, kleurenblindheid is erfelijk. Dat betekent dat je het kunt krijgen van een van je ouders. En als jij kleurenblind bent, dan kun jij het weer doorgeven aan je kinderen. Hieronder leggen we je uit hoe groot de kans is dat een kind geboren wordt met daltonisme of het gen draagt:
-
Situatie 1: vader en moeder zijn niet kleurenblind. Het kind is dan ook niet kleurenblind.
-
Situatie 2: vader is kleurenblind, moeder is niet kleurenblind. Een zoon is niet kleurenblind, een dochter is drager van het gen. Dat betekent niet dat ze kleurenblind is, maar ze kan het wel overdragen aan haar eigen kinderen.
-
Situatie 3: vader is niet kleurenblind, moeder is kleurenblind. Een zoon heeft 50% kans om kleurenblind te zijn, een dochter heeft 50% kans om draagster van het gen te zijn.
-
Situatie 4: vader is kleurenblind, moeder is draagster. Een zoon heeft 50% kans om kleurenblind te zijn. Een dochter heeft 50% kans om draagster te zijn, maar ook een kans van 50% om zelf kleurenblind te zijn.
-
Situatie 5: vader en moeder zijn allebei kleurenblind. Een kind is dan ook kleurenblind.
Kan kleurenblindheid behandeld of genezen worden?
Kleurenblindheid kan niet worden behandeld of genezen. Als je kleurenblind bent, dan moet je er simpelweg mee leren leven. Er bestaat wel een speciale bril voor mensen met daltonisme. Deze bril zorgt ervoor dat je meer kleuren, kleurvariaties en contrast kunt zien. Helaas werkt deze bril niet bij iedereen even goed. Of een daltonismebril bij jou werkt, is dus een kwestie van uitproberen.
Leven met kleurenblindheid
Leven met kleurenblindheid kan lastige en soms zelfs gevaarlijke situaties opleveren. Denk hierbij aan het uitkiezen van een outfit, het bereiden van eten, het herkennen van waarschuwingslampjes en het begrijpen van verkeersborden. Gelukkig zijn er steeds meer hulpmiddelen die leven met daltonisme gemakkelijker maken, zoals apps die kleuren herkennen.
Laat je adviseren in de winkel
Wil je persoonlijk advies over de gezondheid van jouw ogen? Kom dan langs in de winkel. Daar helpen onze opticiens en optometristen je graag verder.